مقدمه :
طلوعي يا سال طلوعي، به واقعه اي گفته مي شود كه حدود سال هاي 1328 ش و 1329 ش همزمان با ملي شدن صنعت نفت ايران در منطقه گرمسيري بختياري در خوزستان به وقوع پيوست. گروهي از مردم در مناطق نقت خيز بختياري ، بر اثر عوام فريبي جاسوس انگليسي به نام جيكاك2 ، ناآگاهانه به اطاعت و پيروي از انديشه و افكار گمراه كننده وي وارد يك جريان انحرافي و شبه مذهبي به نام طلوعي شدند.
اين جاسوس تربيت شده و زبردست كه از سوي دولت انگلستان جهت دسيسه و توطئه هاي استعماري و تفرقه اندازي و سوق دادن مردم به انديشه هاي واهي و انحرافي و عقيم ساختن جنبش مردمي ملي شدن صنعت نفت به ميان مردم ايران و بختياري ها اعزام شده بود با برنامه هاي طرح ريزي و از قبل پيش بيني شده و با وسايل و ابزاركار مورد نياز و با انديشه هاي مخرب و انحرافي وارد عمل گرديد و باعث و باني تفكر شبه مذهبي طلوعي گرديد.
آشنايي با فرقه انحرافي طلوعي در منطقه بختياري ، علل و زمينه هاي آن ،‌نتايج و پيامدها و نقش جيكاك در رواج و بهره برداري از آن مي تواند كمك شاياني به شناخت دقيق اين موضوع نمايد. اگر چه سئوال اصلي مورد نظر در مقاله اين است كه علل رواج تفكر انحرافي طلوعي درمنطقه بختياري در سالهاي 1328 و 1329 ش چه بوده است؟ اما در همين زمينه به سئوالات فرعي ديگري نيز پرداخته شده است كه اين سئوالات عبارتند از :
- زمينه هاي رواج و پذيرش اين تفكر انحرافي در منطقه بختياري چه بوده اند؟
- نقش انگليسي ها خصوصاً جيكاك در ترويج كيش انحرافي طلوعي چه بوده است؟
- ساختارهاي فكري و عقيدتي طلوعيان بر چه اصول و مباني استوار بوده است؟
- پيامد و نتايج منفي اين تفكر انحرافي و سرانجام آن چه شد؟
فرضيه ها :
- صبغه و رنگ مذهبي شيعي و استفاده ناصواب طلوعيان از محبوبيت ائمه شيعه در ميان مردم بختياري و ناآگاهي و ساده لوحي برخي از عشاير و روستانشينان در ترويج اين آئين انحرافي مؤثر بوده است.
- جريان شبه مذهبي «طلوعي» محصول سياست و تفكر انگليسي ها در مقابله با خواست مردم ايران براي ملي شدن صنعت نفت بود.
- به نظر مي رسد انگليسي ها با ترويج عقيده ترك امور دنيايي و نفي جهان مادي و پرداختن به برخي امور معنوي و اخروي آن توام با مغالطه و سفسسطه هاي عوام فريبانه ، به عنوان حربه كارساز براي تحقق اهداف خود استفاده مي كردند. در زمينه پيشينه تحقيق يا قلمرو موضوعي نزديك به آن در منابع تاريخي دوره ي پهلوي مطالبي نگاشته نشده است و در تحقيقات جديد نيز در حد تتبع ، به طور مستقل پژوهشي منسجم مبتني بر بررسي تحليل تفكر انحرافي طلوعي در منطقه بختياري انجام نشده است. هر چند بايد از اقدام نورمحمد مجيدي ياد كرد كه در اثر خود« تاريخ و جغرافياي كهگيلويه و بويراحمد» به بيان مطالب مختصري درباره ي اين موضوع پرداخته است همچنين بايد از محققاني هم چون غفار پور بختيار در «كتاب جامعه بختياري و تحولات ايران» و علي يعقوبي نژاد در كتاب «بوي نفت مي آيد ، انگليسي ها آمدند» اشاره نمود كه در آثار خود به صورت گذرا و محدود در اين زمينه مطالبي را بيان كرده اند.
مقاله حاضر را مي توان پژوهشي مستقل و تحليلي درباره ي اين موضوع «علل و چگونگي رواج تفكر انحرافي طلوعي درمنطقه بختياري» محسوب كرد.در اين پژوهش چگونگي شكل گيري تفكر طلوعي ، علل و زمينه هاي آن، نقش انگلستان و عوامل آن كشور در ترويج طلوعي و پيامد و نتايج طلوعي مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است و با هدف تبيين و تحليل شكل گيري و رواج طلوعي در منطقه بختياري سازمان يافته است.
معناي واژگاني ومفهوم طلوعي (تولويي) وسروشي
طلوعی(تولویی) يا سروشی نام شبه جریان مذهبی انحرافي و فرقه ای بود که ماموران سیاسی انگلیس در اواخر سال 1328 ش طراحی و در سال 1329 ش عملیاتی و به اجرا در آوردند. قصد آنها این بود تا با این ترفند ساکنان مناطق نفتی را از موضوع ملی شدن نفت دور ساخته و در نهایت مانع از ملی شدن نفت در ایران شوند. معنا و مفهوم طلوعی و سروشی برگرفته از چند موضوع است :
معنای لغوی: طلوع به معنی برآمدن خورشید ، ستارگان و ماه ، آشکار شدن ، ظاهر شدن و پدیدار شدن پدیده ای اغاز وابتدا هر عملي يا چيزي،(عميد ، 1371: 847) سروش نیز به معنی فرشته،ملک وجبرئیل است.
معنی استعاری طلوعي و سروشي بین مردم بختیاری: طلوعی به معنای ظهور پدیده غیر معمول و متعارف و خلاف عرف در جامعه و سروشی به مفهوم دیوانه و مجنون ، شیدا و پریشان ، سرگردان و هیجان زده ، دچار توهم ، کسی که از حالت طبیعی خارج شده است و دچار ظن و گمان انحرافی و خودباختگی شده است ، نجواهایی که از عالم غیب به گوش رسد و به فرد الهام می گردد.
طلوعي برگرفته از خواب و رویایی ساختگي بود که پیشوای طلوعی دیده بود. وی خواب خود را چنين نقل مي كرد كه :«در یکی از شب های گرم تابستان که به خواب رفته بودم ناگهان برقی زد و تمام دنیا را روشن کرد این نور همه ما را بیهوش کرد وقتی به هوش آمدم و چشم خود را باز کردم زبان همه ما به ورد و ذکر افتاد به طوری که تا سه روز قادر نبودیم حتی یک کلمه حرف بزنیم و همه ذکر گرفته بودیم. در همین حال اغماء و بیهوش بودیم که یک شخص نورانی جلوی ما ظاهر شد و پرچم سبزی به ما داد که هر کس به پیش ما بیاید و این علم را ببیند گناه او بخشیده شده و به بهشت خواهد رفت»(آسياي جوان، 1330: 2) بر اساس این خواب اين تفكر انحرافي و شبه مذهبي را طلوعي ناميدند و معتقد بودند کسانی که به آیین طلوعی مي گرویدند اشخاصی بودند که نور ایمان و صداقت و راستی در وجود آنان پدیدار شده و طلوع نموده است.
جیکاک در راستای تحقق اهداف انگلستان در جهت جلوگيري از نهضت ملي شدن نفت یک جریان شبه دینی را در مناطق نفتی به ویژه محل استقرار شاخه هفت لنگ بختیاری ، سازماندهی کرد. این جریان مرموز که بیش از هر چیز بر انکار دنیا ، ترک آن ، کناره گیری از امور دنیوی و بی ارزش بودن خاک و نفت تاکید داشت ، « تولویی» یا « طلویی » و « سروشی» نام داشت. می گویند طلوعی ناشی از حالتی بود که جیکاک انگلیسی با اتصال برق بر بدن مردم ایجاد میکرد و نوعی شوک به افراد وارد می ساخت. برخی از شنیده ها نیز حکایت از آن دارد که احتمالاً از قرص های روان گردان استفاده می کرد و نوعی حالت گیجی ، بی تعادلی و هذیان گویی در اشخاص ایجاد می کرد. زیرا «سُروشی»3 در بین مردم به معنی دیوانه ، مجنون ، شیدا و ناهشیار می باشد.از جيكاك داستان هاي مختلفي نقل مي كنند كه در بعضي از موارد شبيه چشم بندي و افسانه است اما به قول يكي از آقايان بختياري «از آن دم بريده هر كاري بعيد نبود.»(يعقوبي نژاد، 1391: 152)

منبع: پایگاه تاریخ و فرهنگ بختیاری

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: